به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور، این سازمان به عنوان یکی از زیر مجموعه های سازمان برنامه و بودجه کشور، با قدمتی بیش از 70 سال به عنوان متولی پایش تغییرات هندسی پوسته زمین در ایران، در راستای تحقق اهداف برنامه ملی کاهش خطر حوادث و سوانح - مصوب 24/ 09/ 1400 شورای عالی مدیریت بحران کشور، با در اختیار داشتن تجهیزات مورد نیاز و افراد متخصص، تهیه نقشه جامع‌ نرخ و پهنه بندی فرونشست زمین در مناطق مختلف کشور را در سال 1401 رونمایی کرده است. 

بر این اساس اولین گزارش کمی فرونشست زمین در ایران نیز در سال 1380 و بر اساس اندازه گیری تکراری شبکه ترازیابی (ارتفاعی) دقیق کشور در جنوب غربی تهران و دشت شهریار با بیشینه نرخ فرونشست 23 سانتیمتر در سال توسط سازمان نقشه برداری کشور ارائه گردید و به دنبال آن بیش از 48 پهنه فرونشست زمین در ایران شناسایی و گزارش های مربوطه در اختیار مسئولین ذیربط قرار گرفت. پس از آن 14 ایستگاه دایمی ژئودینامیک که به منظور پایش پیوسته رفتار پوسته زمین نصب و راه اندازی شده بودند، فرونشستهای مناطق مختلفی از کشور را نشان دادند.

همچنین با توجه به پردازش های راداری انجام شده از سال 1395 تاکنون، 254 پهنه فرونشست در30  استان کشور شناسایی و پایگاه داده و نقشه جامع فرونشست زمین در ایران توسط سازمان نقشه برداری کشور تهیه شده است. این نتایج با سایر مشاهدات ترازیابی و GPS صحت سنجی شده اند. 

نقشه جامع فرونشست زمین در ایران توسط این سازمان تهیه و در ادیبهشت ماه سال 1402 در همایش ملی ژئوماتیک رونمایی گردید و دسترسی به نتایج آخرین پردازش‌های انجام شده، از طریق ژئوپرتال اطلاعات مکانی سازمان نقشه‌برداری کشور به آدرس، https://iransdi.ncc.gov.ir/layersf/disaster  با در اختیار داشتن نام کاربری و رمز عبور و رعایت سطح دسترسی اطلاعات میسر می‌باشد. در این سامانه می توان وضعیت فرونشست منطقه مد نظر را بصورت ترسیم نقطه، خط و پلیگون مورد ارزیابی قرار داد.

بر اساس پردازش های انجام شده، بیش از 50 درصد از اراضی کشور به مساحت بیش از 80 هزار کیلومترمربع تحت تاثیر این پدیده قرار دارد. پهنه فرونشست زمین در استان گلستان (منطقه گرگان) به عنوان گسترده ترین پهنه در کشور با مساحتی قریب به 4788 کیلومتر مربع و با نرخ بیشینه 23 سانتی متر در سال مورد توجه می باشد. بیشترین نرخ فرونشست در کشور طی سال‌های 1395 تا 1397مربوط به بهرمان استان کرمان با نرخ 42 سانتی‌متر در سال گزارش گردیده است. این درحالی است که در سایر نقاط دنیا با وقوع نرخ فرونشست حدود 2 تا 3 سانتیمتر، ضمن اعلام وضعیت خطر، تدابیر لازم در نظر گرفته می‌شود. 

بر این اساس نتایج و گزارشات مربوطه به طور منظم و دوره‌ای به منظور پیگیری موضوع و انجام موارد پیشگیرانه و اتخاذ تمهیدات لازم در جهت کاهش مخاطرات مربوطه در اختیار مسئولین قرار می‌گیرد. همچنین به جهت اهمیت موضوع سازمان نقشه برداری کشور ضمن ارسال نقشه‌های تک‌برگ نرخ و پهنه‌بندی فرونشست زمین به دستگاه‌های زیربط اقدام به برگزاری جلسات توجیهی با نمایندگان شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، وزارت راه و شهرسازی‌، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها و شرکت در جلسات تخصصی شورای عالی امنیت ملی، شورای اسلامی شهر تهران، سازمان مدیریت بحران کشور، بازرسی استان تهران نموده و با پیگیری‌های بسیار و ارسال نامه‌های هشدار، بر اساس مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری مورخ 1400/09/08، دبیرخانه کارگروه امور زیربنایی استان (ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها) قبل از بررسی و تصویب طرح‌های توسعه و عمران شهری اعم از تهیه و تجدیدنظر طرح جامع و یا الحاق به محدوده و تغییر کاربری اراضی، ملزم به استعلام آخرین نقشه و پهنه‌های فرونشست به‌روزشده در منطقه مدنظر از سازمان نقشه برداری کشور شده‌اند و در این راستا نیز تاکنون به استعلام‌های متعدد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استانها و ادارات کل راه و شهرسازی به خصوص در زمینه مکان یابی مسکن ملی  در منطقه مدنظر پاسخ داده شده است. 

همچنین به روز رسانی مداوم نقشه های فرونشست، و بررسی علت تغییرات نرخ فرونشست در دستور کار سازمان نقشه برداری قرار دارد. به عنوان نمونه در بسیاری مناطق مانند تهران، اصفهان، کرمان و ... بعد بارندگیهای گسترده سال 1398 شاهد کاهش گستره و نرخ فرونشست بوده ایم.

معصومه آمیغ پی، رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری گفت:«بانک جامع فرونشست زمین در کشور، تهیه شده توسط سازمان نقشه برداری کشور می‌تواند برای شناسایی مناطق بحرانی در جهت اقدام عاجل در زمینه مدیریت بهینه استخراج منابع آب‌های زیرزمینی در این نواحی و همچنین استفاده از نقشه‌های گسترش فرونشست به کلانشهرها و شهرها به منظور جلوگیری از آسیب‌های فرونشست زمین به مناطق مسکونی، خطوط حمل و نقل و زیرساخت‌های کشور استفاده نمود.»