گزارش سازمان نقشه برداری کشور از زمین لرزه های استان هرمزگان

    گزارش سازمان نقشه برداری کشور اززمین لرزه های استان هرمزگان
کمیته مدیریت بحران –کارگروه زلزله و آتشفشان
1-مقدمه
بر اساس گزارش مر گز لرزه نگاری کشوری  مورخ 11 تیر ماه زمین لرزه‌ای با بزرگی 6.1 در عمق 10 کیلومتری زمین بندر خمیر را لرزاند. چندین پس‌لرزه با بزرگی 3.1 تا 4.7در منطقه رخ داد و در ساعت 03:54 زمین لرزه‌ای با بزرگی 5.9 در همین منطقه (نزذیک به بندرکنگ) در عمق 28 کیلومتری رخ داده ویک دقیقه بعد آن، زلزله‌ای دیگر با بزرگی 6.1 در عمق 26 کیلومتری رخ داد.

نگاره-1 رومرکز زلزله  برگرفته شده از مرکز لرزه نگاری کشور است

2- تکتونیک و ژئودینامیک منطقه:
مطالعه تاريخچه لرزه خيزي گستره رسوبي ساختاري زاگرس حكايت از رويداد زمين لرزه‌هاي ويرانگر در این منطقه دارد كه بارها باعث ويراني و تخريب شهرها و روستاهاي اين گستره شده است. وجود گسلهاي بنيادي جنبا و بزرگ راين پهنه مانند گسلهاي زاگرس جوان، زاگرس مرتفع، پيشاني كوهستان، پیش ژرفای زاگرس، كازرون، برازجان، اردل و بسياري گسلهاي فعال پوشيده ديگر باعث لرزه‌خيزي بالاي اين پهنه شده‌اند و در طول تاريخ ضمن جنبش مجدد خود عامل زمين لرزه‌هاي خسارت باري در بخشهاي مختلف اين گستره بوده‌اند به گونه‌اي كه شهرهاي اهواز، همدان، شيراز، جزيره هرمز، بندرعباس، دشت سيلاور، شهرهاي ياز استان كردستان، حاجي آباد فيروزآباد، نواحي بسيار ديگري، بارها طي زمين لرزه هاي تاريخي و سده اخير لرزيده و خسارت ديده‌اند. تاريخجه لرزه‌خيزي زاگرس نشان دهنده تمركز بالاي رومركز زمين لرزه‌هاي رويداده در اين پهنه است. به گونه‌اي كه در مقايسه با ساير نواحي ايران داراي بيشترين فراواني بوده و در تمام سطح اين گستره پراكنده مي‌باشند. وجود ضخامت زيادي از رسوبات بر روي پي سنگ پركامبرين زاگرس باعث شده است كه بسياري از گسلهاي پي سنگي و فعال زاگرس در زير اين پوشش رسوبي مخفي بمانند. 
استان هرمزگان بر اساس تقسیم بندی زمین شناسی ـ ساختاری ایران گستره‌ای است که از شمال به زون ایران مرکزی- از غرب و شمال غرب به واحد ساختاری زاگرس مرتفع، از شرق به واحد ساختاری زاگرس چین خورده و از جنوب شرق به واحد ساختاری مکران و از جنوب به خلیج فارس محدود می‌گردد. واحد ساختاری زاگرس یکی از واحدهای اصلی و عمده‌ای است که قسمت عمده استان هرمزگان در این زون واقع شده است.
3- نتایج حاصل از مدلسازی داده‌های شبکه ایستگاه‌های دائمی ژئودینامیک ایران:
مشاهدات و اندازه‌گيري‌هاي مربوط به شبکه ایستگاههای دائمی ژئودینامیک سازمان نقشه برداری کشور و تحليل نتايج مربوطه نشانگر آن است كه نرخ كوتاه شدگي در جنوب شرقي زاگرس حدود  3±9 ميليمتر در سال مي‌باشد. در حاليكه درشمال غربي زاگرس اين نرخ به حدود 3 تا 5 ميليمتر درسال مي‌رسد. بردارهاي سرعت حاصل از پردازش داده‌ها همچنين بيانگر آن است كه كوتاه شدگي به طور يكنواخت درعرض زاگرس توزيع نشده است. درشمال غرب زاگرس كوتاه شدگي عمدتاً به گسل لبه كوهستان جائي كه محل تجمع زمينلرزه‌هاي بزرگ نيز مي‌باشد، محدود مي‌گردد. 
نتایج حاصل از مدلسازی میدان سرعت نشان دهنده نرخ همگرایی 22 میلمتر درسال بین دو صفحه عربی و اوراسیا در محل رخداد است.{نگاره2) همچنین  مدلسازی سرعت نسبت به صفحه ایران مرکزی به‌عنوان چارچوب مختصات مرجع نشان می‌دهد که در گستره خلیج فارس نرخ حرکت ایستگاهها بین 8-6 میلی‌متر در سال است. بر اساس نتایج میدان استرین رژیم تکتونیکی منطقه دارای نرخ لرزه‌ای بالا با مولفه غالب فشارشی و مولفه کششی minor می‌باشد. نرخ استرین برشی در محدوده رخداد بر اساس نقشه‌های تهیه شده از مدلسازی سرعت شبکه ایستگاههای دائمی ژئودینامیک در محدوه 80 تا 85نانو استربن در سال است که جز طبقه بندی با خطر بالای لرزه ای است.

 

نگاره2- میدان سرعت ومدل حرکت منطقه نسبت به صفحه اوراسیا

نتیجه گیری
كشور ايران به عنوان بخشي از كمر بند كوهزايي آلپ- هيماليا همواره از زلزله خيزي بالايي در طول تاريخ برخوردار بوده است، بهگونه‌اي كه بخش‌هاي مختلف كشور توسط زمين لرزه‌هاي ويرانگر متعددي پوسته تخريب شده است و اين پديده طبيعي به عنوان مهمترين بلاي طبيعي كشور محسوب مي‌شود. زمين لرزه بازتاب يك رويداد زمين شناختي است كه بصورت جنبش در سطح زمين ظاهر مي‌شود. گسيختگي در پوسته جامد زمين كه بدليل جنبش‌هاي برشي در دو سوي گسل‌ها روي مي‌دهد عامل اصل بروز زمين لرزه بوده و پيامد مستقيم انباشتگي تنش‌ها در پي جا به جايي ورقه‌هاي زمين ساختي نسبت به يكديگر مي‌باشد. در اين تنش‌هاي فشار شيء ناشي از بازشدگي درياي سرخ و حركت ورقه آفريقا –عربستان در راستاي شمال-شمال خاوري و نيز حركت ورقه هند در راستاي شمال-شمال باختري موجب حركت و جابجايي نسبت متفاوت در پوسته‌ها و قطعات گوناگون قاره‌اي و اقيانوسي ايران مي‌شود و درنتيجه عامل فراواني زمين لرزه‌هاي در ايران است
زمین لرزه‌ها می‌توانند با همدیگر بر هم کنش داشته باشند و این موضوع می‌تواند منجر به توالی زمین لرزه‌ها وخوشه‌بندی و رخداد پس لرزه‌ها گردد. برانگیختگی تنش بدین صورت است که گسل‌ها به تنشی که از گسل‌ها یا زمین لرزه‌های مجاور دریافت می‌کنند؛ پاسخ می‌دهند. حرکت بلوک‌های دو طرف یک گسیختگی باعث ایجاد تغییر در تنش ایستایی محیط اطراف آن می‌شود. این تغییر تنش روی سطوح گیرنده اطراف گسیختگی دارای دو مؤلفه نرمال و برشی می‌شود. وقوع زمین لرزه نزدیک به هم در زمان و مکان که به صورت خوشه‌ای لحاظ می‌شود براساس تئوری انتقال تنش و اثر متقابل آن محاسبه می‌شود، تنش انباشته شده در روی یک گسل به عنوان کلیداصلی به منظور آغاز گسیختگی در نظر گرفته می‌شود و در هنگام وقوع زلزله به سادگی از بین نمی‌رود. تنش آزاد شده از یک گسل هر چند اندک، می‌تواند تنش را روی گسل‌های مجاور و نزدیک تا صد کیلومتر افزایش یا کاهش دهد و باعث ایجاد گسیختگی و زلزله یا تأخیر درزمان رخداد شود. برای این منظور نرخ بلند مدت تنش تکتونیکی بر روی یک گسل فعال باید مشخص باشد. انتقال تنش مثبت (یعنی افزایش تنش) می‌تواند چرخه لرزه‌ای گسل را به طور موقت اصلاح کند و زلزله بعدی را با یک دوره زمانی T پیش ببرد و بر عکس کاهش تنش باعث تأخیر در گسیختگی و زمان وقوع زلزله می‌شود(دوران آرامش).
زمبن لرزه ا ی با بزرگای ۵.۲در ساعت ۱۰:۳۶ بنجشنبه مورخ ۲۵ خرداد ماه در استان هرمزگان حوالی بندر چارک رخ داد. این زمین‌لرزه در۲۸ کیلومتری کوه خرد، ۱۹ کیلومتری جناح و۱۷ کیلومتری بندر چارک (هر سه در استان هرمزگان) به وقوع پیوست. در نگاره 3 زمین لرزه 25 خرداد در سمت غرب و زمین لرزه های 11 تیر ماه  در سمت شرق مشامده میشود ونشان میدهد که احتمالا  زمین لرزه اول سگمنت دیگری از گسل پبش ژرفای زاگرس  را مورد چکانش قرار داده است.